Czy miasto wspiera dostępność kultury dla osób z niepełnosprawnościami? Jak włączyć w kulturalny mainstream niepełnosprawnych twórców? Stolik dyskusyjny „Kultura bez barier” podzielony został na dwa obszary: dostępności kultury i sytuacji twórców z niepełnosprawnościami.

Czy instytucje i organizacje są gotowe, by otworzyć się na odbiorców z niepełnosprawnościami? Czy miasto może im pomóc? Prezydent Jacek Sutryk zapowiedział powstanie Standardów Dostępności Kultury i Wydarzeń. Będą to wytyczne dla organizatorów kultury, jak tworzyć wydarzenia i ofertę dostępną dla osób z niepełnosprawnościami. Uczestnicy dyskusji spróbują wypracować uwagi, propozycje i możliwy kierunek polityki kulturalnej miasta w obszarze dostępności. W ramach stolika poruszony zostanie też temat „Ustawy o zapewnieniu dostępności” z 2019 roku, która obowiązuje instytucje kultury. Drugi obszar będzie rozmową wokół sytuacji twórców, artystów z niepełnosprawnościami . Uczestnicy stolika porozmawiają o systemowych możliwościach ich wspierania, problemie podwójnego wykluczenia i barier na jakie napotykają artyści z niepełnosprawnościami.

PODSUMOWANIE STOLIKA

Moderatorki: Magdalena Brumirska-Zielińska, Justyna Mańkowska, Anna Jędryczka-Hamera.
Gość: Michał Stanowski.
Uczestnicy: Andrzej Jerie, Ewa Wymysło, Monika Blige, Anna Jędrzejczak, Tomasz Jakub Sysło, Paulina Studniczka, Katarzyna Dymitraszczuk, Maciej Siciński, Justyna Jurasz, Paula Szewczyk.

Jak wygląda kwestia dostępności w instytucjach kultury i organizacjach pozarządowych?

• Obecnie w Polsce funkcjonują dwa główne akty prawny regulujące kwestie dostępności: Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (z dnia 19 lipca 2019 roku) oraz Ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (z dnia 4 kwietnia 2020 roku).
• Na poziomie lokalnym zaczęto formułować także Wrocławskie Standardy Dostępności Instytucji Kultury, m.in. we współpracy z Fundacją Katarynką. Jej rola to usprawnienie pracy instytucji i organizacji pod względem jeszcze większej dostępności.
• Ponadto istnieje nieformalna sieć koordynatorów wydarzeń kulturalnych (zainicjowana przez Strefę Kultury Wrocław), której członkowie od dłuższego czasu wypracowują rozwiązania, jak udostępniać kulturę we Wrocławiu. Wynik prac trafi do Urzędu Miasta, by zostać poddanym weryfikacji prawnej, a finalnie uchwalonym. Owe standardy uszczegółowiają w/w ustawy; są wykazem dobrych praktyk dla instytucji i organizacji.
• Osoby zaangażowane w rozwój dostępności organizują co jakiś czas wydarzenia skupione na rozmowach wokół tego tematu. 10 grudnia br. odbędzie się konferencja o dostępności transmitowana na kanałach Strefy Kultury Wrocław. Koordynatorzy dostępności na bieżąco wymieniają się wiedzą, np. na facebookowych grupach takich jak: „Forum Koordynatorów i Koordynatorek Dostępności” i „Dostępne instytucje kultury”.
• Przy pracy nad tworzeniem instytucji dostępnej dla osób z niepełnosprawnościami należy zbierać potrzeby tej grupy odbiorców u źródła. Dostępność jest nowym obszarem wiedzy dla instytucji kulturalnych i dopiero kształtuje się model działania. A im więcej będzie spotkań i rozmów, tym łatwiej będzie zrozumieć, jak pracować z osobami z niepełnosprawnościami i jak dla nich programować wydarzenia kulturalne.
• Choć w instytucjach i organizacjach – zgodnie z ustawą rządową – powinna istnieć funkcja koordynatora ds. dostępności, wypełnianie standardów dostępności to zadanie dla całego zespołu instytucji. To ważne tym bardziej, że osoby zajmujące się dostępnością w instytucjach są często osamotnione w swoich działaniach; mierzą się z oporem ze strony pracowników i brakiem zrozumienia swojej roli.
• Aby uaktywnić kulturalnie osoby z chorobami psychicznymi, należy pamiętać o porach dnia, w których mogą one brać udział w wydarzeniach (zaburzenia lękowe uniemożliwiają wychodzenie z domu. Takie osoby mają obowiązek utrzymania rytmu dobowego i dlatego też imprezy powinny być organizowane również w godzinach południowych).

Czy wrocławskie organizacje mogą liczyć na wsparcie miasta w procesie zapewniania dostępności?

• Jest jeszcze wiele do zrobienia pod względem dostępności architektonicznej. Nie do końca jasne są zasady ich funkcjonowania, brakuje wrocławskich standardów dostępności.
  ~ Monika Blige
• Cykl szkoleń nt. dostępności był organizowany przez miasto. Tworząc projekt przebudowy lokalu na potrzeby pracowni dostępnej dla wszystkich, musiał ona spełniać wymogi architektoniczne i miasto znalazło środki na jego realizację. Należy pochwalić wrocławski Wydział Kultury, który wspiera finansowo instytucje pod tym względem.
  ~ Maciej Siciński
• Wiele instytucji we Wrocławiu wciąż posiada barierę architektoniczną (m.in. Impart, na dobre zmienia się Firlej, który jest na etapie montażu windy). Nierzadko pracownie proponowane przez miasto to lokale położone na wysokich piętrach, w budynkach niedostosowanych dla osób z niepełnosprawnością. Ustawy dot. architektury to duża pomoc, ale i tak nowe projekty architektoniczne zależne są od inwestorów. Mimo tego, że proces udostępniania jest w trakcie realizacji, widoczna jest poprawa sytuacji.
  ~ Tomasz Jakub Sysło

Artysta z niepełnosprawnością pełnoprawnym twórcą kultury

• Istotne jest nie tyle organizowanie wydarzeń dla osób z niepełnosprawnościami, ale współtworzenie przez nich wydarzeń na różnych płaszczyznach: poprzez włączanie ich w program oraz poprzez budowanie publiczności z niepełnosprawnościami. Muszą być to działania jak najbardziej inkluzywne. Dzięki takiej strategii w Lublinie stworzono zgrane środowisko, które chce uczestniczyć w kulturze i ma wybór, w jakiej roli może się na wydarzeniu pojawić – nie tylko jako odbiorca, albo nie tylko jako osoba współtworząca program kulturalny.
  ~ Michał Sanowski
• Praca z aktorem niepełnosprawnym to ciężka praca, wymaga wieloletnich działań. We Wrocławiu brakuje miejsc, w których mogłaby się odbywać.
• Dzięki przebywaniu osób niepełnosprawnych z osobami pełnosprawnymi obydwie grupy przekraczają intelektualne możliwości, uczą się od siebie nawzajem. Należy działać integracyjnie.

POSTULATY

1. Potrzebna jest organizacja cyklicznych działań dla osób z niepełnosprawnościami oraz większa liczba przestrzeni, w których mogłyby się one odbywać.

2. Należy zastanowić się, co zrobić, żeby osoby niepełnosprawne zainteresowały się przestrzeniami, które w przyszłości realizować będą bardziej dostępny program.

3. Istnieje silna potrzeba rozmów sieciujących w zakresie zapewniania dostępności i integracja środowisk.

4. Potrzebna jest promocja Wrocławia jako miasta dostępnego (na razie w skali ogólnopolskiej Wrocław nie wypada najlepiej w stosunku do innych miast takich jak np. Lublin).

5. Polityka edukacji kulturalnej amatorskiej powinna zostać bardziej rozbudowana. Należy budować program przeglądów artystycznych dla osób w każdej grupie wiekowej. Wymaga się nie tylko lepszej promocji takich działań, ale i mapowania tej formy wydarzeń promujących nieprofesjonalne działania artystyczne we Wrocławiu.