Jak czynić z wrocławianina osobę zdolną świadomie uczestniczyć, tworzyć i oddziaływać na procesy zachodzące w kulturze? Jak z kultury uczynić jądro nowoczesnej społeczności? W jaki sposób budować zaufanie do kultury i nie dać zepchnąć jej na pozycje dodatku do  komunikacji, powietrza i cen mieszkań?

Dyskusja obejmie podsumowanie pierwszego roku realizacji programu Bardzo Młoda Kultura na Dolnym Śląsku, którego operatorem w latach 2019-2021 jest wrocławski Firlej. Zaprezentowane zostaną tematy związane z aktualnym stanem edukacji kulturowej we Wrocławiu i aktywnością wrocławian na tym polu. Uczestnicy stolika porozmawiają o obecności w debacie nauczycieli oraz pomysłach na to, jak szkolna edukacja może wychodzić poza mury szkoły. Przedstawione zostaną zręby możliwych scenariuszy programu edukacji kulturalnej, obejmującego wszystkich mieszkańców, bez względu na wiek. Podniesione będą tematy związane z polityką sieciowania instytucji edukacji i kultury, a także walka z wzajemnymi stereotypami. 

Edukacja kulturalna to zarówno rozwój zainteresowań kulturalnych, kształtowanie umiejętności artystycznych, rozbudzanie twórczej aktywności, jak i rozwijanie kompetencji kulturowych, szczególnie w kontekście przygotowania ludzi do określonych zadań w dorosłym życiu (w kontekście zawodowym i społecznym). Podniesienie jakości edukacji kulturalnej wymaga współpracy szkół z instytucjami kultury, organizacjami pozarządowymi, placówkami wychowania pozaszkolnego i wyższymi uczelniami.

PODSUMOWANIE STOLIKA

Moderatorka: Dominika Nestorowska.
Gościnie: Joanna Ojdana, Magdalena Szymańska.
Uczestnicy: Agnieszka Franków-Żelazny, Ewa Kramarczyk, Paweł Kamiński, Katarzyna Dymitraszczuk, Magdalena Kreis, Katarzyna Smolny, Pola Fedyszyn, Marta Michałowska, Sylwia Semeniuk-Przymęcka.

Program Bardzo Młoda Kultura jako dobra praktyka z zakresu edukacji kulturalnej

• To program prowadzony przez Narodowe Centrum Kultury, który polega na kompleksowym rozwoju edukacji kulturalnej. Podstawą programu jest planowanie i realizacja działań kulturalnych zakotwiczonych lokalnie – takich, które odpowiadają na lokalne potrzebny i które włączają do realizacji lokalną społeczność.
• W każdym województwie wyznaczony jest regionalny operator programu – zazwyczaj są to instytucje kultury (operatorem nie może być NGO). Na Dolnym Śląsku operatorem programu jest wrocławski Ośrodek Działań Artystycznych Firlej. Charakterystyczną i bardzo ważną cechą programu jest diagnoza jako punkt wyjścia do planowania i realizacji działań. Za przygotowanie diagnozy odpowiedzialne są zespoły socjologów i ewaluatorów.
• Najważniejsze cele programu Bardzo Młodej Kultury to: identyfikacja lokalnych potrzeb oraz lokalnego potencjału, stworzenie przestrzeni do wspólnego działania lokalnej społeczności wokół jakiegoś pomysłu, wzmocnienie współpracy międzysektorowej, podnoszenie kompetencji edukatorów, animatorów, budowanie sieci współpracy opartej na realnym partnerstwie, włączanie w proces twórczy dzieci i młodzież, którzy są nie tylko biernymi odbiorcami działań, ale też ich pomysłodawcami.
• Program od 2016 roku ewoluował – w tym momencie nie rozwija działań kulturalnych, a wspiera działania zorientowane na wzajemną edukację kulturową – dostarczanie narzędzi, podstaw finansowych i merytorycznych.
  ~ Joanna Ojdana
• Bardzo Młoda Kultura to program, który wspiera budowanie kapitału społecznego na styku edukacji, sektora kultury i sektora pozarządowego”
  ~ Paweł Kamiński

Jak powinna wyglądać edukacja kulturowa dzieci i młodzieży?

• Bardzo ważnym aspektem jest projektowanie działań wspólnie z dziećmi i młodzieżą – wrocławski projekt Brave Kids jest świetnym przykładem tak realizowanych działań. Za mało słuchamy dzieci i młodzieży, zbyt rzadko oddajemy im głos – choćby na takich spotkaniach jak ten kongres.
• Do dyskusji jak ta, warto dopraszać przedstawicieli sektora edukacji, którzy mogą wnieść inną, ważną perspektywę.
• We Wrocławiu działa think tank dotyczący szeroko rozumianej edukacji – warto, by dołączyły do niego osoby związane z tematem edukacji kulturowej.
• Edukacja kulturowa może służyć jako narzędzie do wykorzystania w innych przestrzeniach – np. w działaniach antydyskryminacyjnych, międzykulturowych, antyprzemocowych.
  ~ Magdalena Szymańska
• W ramach współpracy ze szkołami warto prosić nauczycieli o założenia podstawy programowej, które można wykorzystać przy tworzeniu oferty kulturalnej dla szkół. W takim wypadku udział uczniów w wydarzeniu kulturalnym łączy się z realizacją celu – to zachęca do udziału w kulturze.
• Świetnym przykładem systemowego podejścia do tematu edukacji kulturowej jest Warszawski Program Edukacji Kulturowej, którym kieruje pełnomocnik prezydenta. Program funkcjonuje już 10 lat i dysponuje masą narzędzi, zespołem, budżetem. W ramach niego stworzony został katalog z ofertą kulturalną instytucji i organizacji w Warszawie. Podobny mógłby powstać we Wrocławiu, by ułatwić korzystanie z kultury w naszym mieście.
  ~ Paweł Kamiński
• Najważniejszy element przy wprowadzaniu systemu edukacji kulturalnej to pokazanie władzom samorządowym ogromnych potrzeb i potencjału, jaki taka forma współpracy przyniesie całej lokalnej społeczności i jak się przełoży na funkcjonowanie kultury oraz tego, jakie efekty np. w szkołach przynosi wydanie środków finansowych na tego typu program. Dialog między samorządem a operatorem jest podstawą systemowych rozwiązań.
  ~ Joanna Ojdana
• Przykładem dobrej praktyki w międzysektorowym tworzeniu strategicznego dokumentu jest 5-letnia Wrocławska Strategia Dialogu Międzykulturowego 2018–2022 konstruowana przez grupy robocze przy udziale środowiska pozarządowego.
  ~ Magdalena Szymańska

POSTULATY:

1. Należy zainicjować powstanie grupy roboczej skupionej wokół tematu edukacji kulturowej, której członkami byliby przedstawiciele różnych środowisk. Ważne, by spotkania były regularne i nastawione na konkretne cele tak, by nie zgubić sensu pracy grupy i by wypracowane postulaty miały szansę na realizację.

2. Należy stwarzać przestrzenie do rozmowy o wzajemnych potrzebach, wymiany doświadczeń i dobrych praktyk oraz tworzyć sieci porozumienia międzysektorowego, a kongres potraktować jako dobry wstęp do takich działań.

3. Warto organizować coroczne Wrocławskie Forum Edukacji Kulturowej.

4. Istotne jest stworzenie miejskiego programu edukacji kulturowej, którego powstanie należy zacząć od diagnozy: rozpoznania środowiska, zbadania potrzeb, określenia deficytów i dopiero na podstawie tych danych zbudować program.

5. Edukacja kulturowa musi być prowadzona przez całe życie. Nie myślmy i nie rozmawiajmy tylko o dzieciach – nie zapominajmy o osobach dorosłych, które już „wypadły” z systemu szkolnego.

6. Edukację kulturową należy traktować szeroko: od rodzinnych wizyt w filharmonii po wyjście z informacją kulturalną do przestrzeni publicznej.

7. Działania z zakresu edukacji kulturowej skierowane do dzieci należy projektować – w miarę możliwości – z dziećmi. Kluczowe jest oddawanie im decyzyjności, włączanie w tworzenie kultury: poczucie sprawczości ma ogromne znaczenie.

8. Bardzo ważna jest długofalowość i kompleksowość działań z zakresu edukacji kulturowej. 9. Należy budować pomosty międzysektorowych, np. między kulturą i szkołą, z uwzględnieniem specyfiki środowiska.