Gdzie jest miejsce na edukację artystyczną i dyskusję o estetyce? Jak powinny wyglądać? Jak doświadczenia edukacji nieformalnej mogą wspierać podobne procesy w szkole? Czy chcemy mówić o edukacji artystycznej czy raczej edukacji kulturowej?
Dyskusja będzie poruszać wątki związane z możliwościami stworzenia nowatorskiego programu powszechnej edukacji, której celami są m.in. pozwalanie na rozwój czujnego i wrażliwego patrzenie na świat, twórczego podchodzenia do otoczenia i sytuacji, łączenia praktyk i tematów z różnych obszarów artystycznych, zapraszanie do eksperymentowania i swobodnej aktywności. Istotne będzie podkreślenie, że proces ten nie kończy się wraz z domknięciem nauki w szkole, a także wskazanie roli artystek, architektów, projektantek i animatorów w społeczeństwie.
→ Temat zaproponowany przez Agnieszkę Jakóbiak został wybrany w głosowaniu.
PODSUMOWANIE STOLIKA
Moderatorka: Magdalena Kreis.
Gościnie: Beata Szczepaniak i Katarzyna Witt.
Uczestnicy: Adrian Siegle, Agnieszka Franków-Żelazny, Aleksandra Szczygieł, Beata Szczepaniak, Elżbieta Eleńczyk, Grażyna Górka-Dudek, Izabela Duchnowska, Katarzyna Smolny, Martyna Wycisk, Mateusz Ryczek, Paweł Kamiński, Sylwia Semeniuk-Przymęcka, Agnieszka Wolska.
Jak sprawić, aby edukacja kulturowa była traktowana poważnie?
- Należałoby wzmocnić pozycję edukacji kulturalnej. Plastyka w szkole nie jest poważnie traktowana. Ma ona służyć rozwojowi kreatywnego myślenia; rozwój manualny u dzieci rozwija mowę. Nie ma potrzeby zwiększać ilości godzin plastyki w planie kształcenia – znacznie lepiej wplatać w program nauczania elementy kultury i sztuki.
~ Beata Szczepaniak - Sztuka to nie tylko rzemiosło – to także narzędzia do eksplorowania świata. Ważna jest praca nad popularyzacją edukacji kulturowej, docenieniem jej i potrzebą włączania jej do edukacji formalnej.
~ Katarzyna Witt - W celu szerszej zmiany świadomości społeczeństwa, by wzmocnić przekonanie o potrzebie rzetelnej edukacji kulturalnej, wartościowe byłoby przeprowadzenie kampanii edukacyjnej w formie artystycznej. Konieczne jest zaangażowanie do tego osób prowadzących zajęcia artystyczne – „nie zapalą innych osób te, które same nie płoną”.
~ Izabela Duchnowska - Potrzebne jest stworzenie programu szkoleń wspierającego nauczycielki i nauczycieli, którzy edukują plastycznie i kulturalnie, np. w obszarze design thinking, w tym stworzenie przestrzeni do spotkań inspiracyjnych czy sieciujących dla osób pracujących w edukacji kulturalnej. Ważnym wątkiem jest przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu w grupie nauczycielek i nauczycieli oraz sieciowanie z miejskimi instytucjami kultury (np. współpraca z filharmonią, operą, muzeum, tematyczne spotkania nauczycieli i środowiska artystycznego).
- Istotne jest włączanie w proces edukacji profesjonalnych artystów i artystek – dzięki temu wzbogacony zostanie sam proces nauczania, a także lokalni artyści otrzymają miejsce (współ)pracy zawodowej.
- Konieczne jest utworzenie czy też rozbudowywania miejskiego programu edukacji kulturalnej i audiowizualnej. Dotychczas działającym w programem jest program „Szkoła w mieście” – warto byłoby w jego ramach wzmocnić pozycję nauczycielską poprzez umożliwienie współtworzenia tego programu; zawarcia w nim elementów, które będą atrakcyjne edukacyjnie także dla samego nauczyciela/nauczycielki, a nie tylko dla dzieci i młodzieży. Warto w proces tworzenia takich programów zaangażować także praktyków kultury (przykład: zajęcia z przedsiębiorczości finansowane przez Gminę Wrocław – na ich wzór w szkołach mogą pojawić się dodatkowe zajęcia z kreatywności dla dzieci i młodzieży zawierające w sobie elementy edukacji kulturalnej).
- W zakresie edukacji muzycznej we Wrocławiu działają dwa dofinansowane programy: „Śpiewający Wrocław” i „Wszystko gra”. Dzieci podkreślają, że dla nich znacznie większą wartością jest aktywne nauczanie muzyki przez grę na instrumentach, a nie tylko naukę teoretyczną. Warto zatem byłoby dofinansowywać zajęcia pozalekcyjne prowadzone z zaangażowaniem przez artystów, muzyków, pozaszkolnych praktyków i animatorów kultury.
~ Agnieszka Franków-Żelazny - Dodatkowo przydatne byłoby także tworzenie sal czy też gabinetów artystycznych, które byłyby otwarte dla dzieci i młodzieży po zakończeniu zajęć lekcyjnych.
~ Katarzyna Smolny - W nauce odbioru kultury warto stosować metody bliższe dzieciom i młodzieży, w tym: używanie dostępnych aplikacji i sposobów fuzji podczas różnych przedmiotów (np. matematyki i muzyki), wykorzystywanie nieoczywistych metod edukacyjnych, np. wyjścia do escape roomów, branie udział w grach terenowych i miejskich.
~ Sylwia Semeniuk-Przymęcka - Dobrym pomysłem jest rozbudowanie współpracy z festiwalami kulturalnymi – chłonięcie kultury i sztuki np. przez tydzień w ramach festiwalu jest jak najbardziej pożądane, ale takie działania powinny być poprzedzone dużo bardziej rozbudowanymi w czasie działaniami edukacyjnymi z zakresu edukacji kulturalnej. Taka edukacja może być wówczas skierowana zarówno do dzieci, młodzieży, jak i dorosłych.
~ Mateusz Ryczek
Jak prowadzić edukację kulturalną w trakcie pandemii? Co można zrobić w momencie, kiedy zarówno szkoły, jak i instytucje kultury są zamknięte?
- Problem, który staje się coraz bardziej zauważalny, to depresja i obniżony nastrój u uczniów i nauczycieli. Pamiętajmy w tym zakresie o autoterapeutycznym działaniu kultury – co można zrobić w obecnym czasie?
~ Sylwia Semeniuk-Przymęcka - Rozwiązaniem ad hoc mogą być zajęcia realizowane online z uprzednim dostarczeniem niezbędnych materiałów do każdego uczestnika poprzez przekazanie pakietów wysyłkowych, np. do zajęć ceramicznych.
- W czasie gdy zamknięte są instytucje kultury aktywnie działa sieć CAL-i, która dociera z edukacją kulturalną (np. z zajęciami z rysunku, gry na gitarze). Każdy CAL zapytał wcześniej lokalną społeczność o ich potrzeby i preferencje – aktualnie zajęcia, które są w nich realizowane, odpowiadają na postulaty samych dzieci i młodzieży.
~ Izabela Duchnowska
POSTULATY:
1. Przeprowadzanie kompleksowej diagnozy stanu edukacji kulturowej we Wrocławiu. Badania powinny objąć zarówno twórców, jak i odbiorców.
2. Konieczna jest zmiana postrzegania roli edukacji kulturalnej (przez uczniów, rodziców, szkoły, społeczeństwo) oraz odzyskanie należnego szacunku dla niej w procesie edukacji oraz zerwanie z jej marginalizowaniem czy też pobłażliwym traktowaniem.
3. Należy stworzyć program szkoleń i wsparcia (spotkania inspiracyjne, sieciujące z praktykami kultury i artystami oraz instytucjami kultury) dla nauczycielek i nauczycieli, którzy edukują plastycznie i kulturalnie.
4. Warto włączać w proces edukacji kulturalnej lokalnych artystów i artystki.
5. Trzeba utworzyć i/lub rozwijać miejski program edukacji kulturalnej poprzez silniejsze zaangażowanie w jego powstawanie samych nauczycieli oraz rozszerzyć działania edukacyjne w ramach instytucji kultury oraz oferty festiwalowej miasta.
6. Warto pamiętać o odpowiednim motywowaniu osób prowadzących zajęcia – zorganizować szkolenia, wsparcie, grupy inspiracyjne, ale i dodatkowe środki na dodatkowe działania.
7. Należy przeprowadzić ogólnomiejską kampanię dotycząca edukacji kulturowej – na nośnikach reklamowych, z udziałem artystów i artystek. Być może jako efekt badania, z pewnością powinna bazować na konkretnych już zbadanych kwestiach, dalszych postulatach lub wypracowanych rozwiązaniach.
8. Istnieje potrzeba dofinansowania zajęć pozalekcyjnych z różnych obszarów kultury oraz udostępniania dzieciom i młodzieży przestrzeni do rozwijania swoich zainteresowań artystycznych. Ważna jest interdyscyplinarność, przenikanie się zajęć / tematów / obszarów.
9. Ważne jest wsparcie doraźne uczniów i nauczycieli w czasie edukacji kulturalnej, która obecnie prowadzona jest zdalnie. Z zasobów online należy korzystać nie tylko w pandemii i nie tylko od lokalnych instytucji.